BES’e katılım şart devamı size kalmış
Yılbaşıyla birlikte 45 yaş altındaki bütün çalışanlar için yeni bir dönem başlıyor. 1 Ocak 2017 itibarıyla bütün çalışanların “bireysel emeklilik” (BES) sözleşmesi olacak. Katılımın zorunlu olduğu sistemde kalmanın avantajları var. Peki, nedir bu avantajlar, kimler kapsamda, sistem nasıl işleyecek? Bütün bu sorulara bugünkü yazımızda cevap vermeye çalışacağız.
1-Çalışan herkes otomatik katılımlı bireysel emeklilik sistemine girecek mi?
Eski adıyla SSK’lı, yeni adıyla 4/a’lılar ve yine eski adıyla emekli sandığı mensubu, yeni adıyla 4/c’li sigortalılar, yani işçi ve memurlar kapsamdalar. 1 Ocak 1972 ve sonrasında doğan işçi ve memurların tamamı kapsamda. Dolayısıyla, işverenler bu kişiler adına 1 Ocak 2017’de bireysel emeklilik sözleşmesi açacaklar.
2-Bütün işyerleri otomatik BES kapsamında olacak mı?
Bugün itibarıyla bütün işyerlerinin kapsamda olması yönünde düzenleme mevcut. Ancak sisteme ilişkin detayların netleşmesinde bir gecikme olursa, kademeli bir geçiş söz konusu olabilir. Sistemin işleyişi ile ilgili hususlar Kasım ayı içerisinde netleşirse 1 Ocak 2017’de bütün işyerleri kapsamda olacaklar. Ancak bu süre uzarsa, sisteme kademeli bir geçiş olabilir. Bu durumda, 100 ve üzerinde çalışanı bulunan işyerleri ilk etapta kapsama alınabilir. Daha sonrasında bu sayı 50 ve 25 olarak azaltılarak kademeli bir geçiş sağlanabilir.
3-Çalışanlardan bazıları ‘sisteme girmeyeceğim’ diyebilir mi?
Kapsamda olan işyerlerinde çalışan kişiler için işveren bireysel emeklilik sözleşmesi başlatmak zorunda. Çalışanın sisteme giriş yapmayacağını bildirmesi işverenin sözleşme açmaması anlamına gelmiyor. İşveren mutlaka 45 yaşın altındaki çalışanlar için bireysel emeklilik sözleşmesi yaptırmak zorunda. Çalışan isterse 2 ay içerisinde cayma hakkını kullanarak sistemden çıkabilir. Yani, sisteme katılım zorunlu, devam etme isteğe bağlı.
4-Daha önceden BES yaptırıp prim ödemeye devam edenlerin durumu ne olacak?
Kapsamdaki çalışanların halihazırda devam etmekte olan bir bireysel emeklilik sözleşmesi olsa bile işveren tarafından yeni bir bireysel emeklilik sözleşmesi açılması gerekiyor. Çalışan isterse 2 ay içerisinde işverenin açtığı sözleşmeyi iptal ettirebiliyor. Cayma hakkını kullanmak istemeyen çalışanlar, 2 sözleşmeye birden katkı payı ödeyerek sistemde kalabilirler. Otomatik katılımlı sözleşmenin normal bireysel emeklilik sözleşmesine göre bazı avantajları söz konusu.
5-Çalışanlar otomatik BES’ten cayma hakkını nasıl kullanacak?
Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sistemi kapsamındaki çalışanlar, işveren tarafından bireysel emeklilik sözleşmesi başlatılan tarihten itibaren 2 ay içerisinde cayma hakkını kullanabilirler. Bu durumda çalışanın sözleşmesi iptal edilir. Diğer yandan, cayma hakkını kullanan çalışanlardan yapılan kesintilerin, hiçbir kayıp olmadan 10 gün içerisinde iade edilmesi gerekiyor. Dolayısıyla, otomatik katılımlı bireysel emeklilik sisteminden cayma hakkını kullanan çalışanın maddi olarak hiçbir kaybı olmayacak.
6-Çalışanlar her ay ne kadar katkı payı ödeyecekler?
Çalışanların katkı payları işverenleri tarafından maaşlarından kesilecek ve bireysel emeklilik şirketine aktarılacak. Böylece çalışanlar katkı payı ödemek için herhangi ek bir işlem yapmayacak. Öte yandan, çalışanlar adına bireysel emeklilik sözleşmesine ödenecek katkı payı, çalışanın prime esas kazancının, yani bir anlamda brüt ücretinin yüzde 3’ü kadar olacak. Çalışan isterse bu miktarı artırabilecek. Katkı payını artıran çalışanın ileride sistemden alacağı aylık veya toptan para daha yüksek olacak. Bakanlar Kurulu yüzde 3 olarak belirlenen katkı payı tutarını artırma ve azaltma yetkisine sahip. Asgari ücretle çalışan bir kişiden 2016’da katkı payı kesilmiş olsaydı 49.41 TL kesinti yapılacaktı. 2017’nin ilk altı ayı için belirlenen asgari ücrete göre katkı payı netleşmiş olacak.
7-Yüzde 25’lik devlet katkısı yine olacak mı?
Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sisteminde yüzde 25’lik devlet katkısı olacak. Diğer yandan, iki ay içerisinde cayma hakkını kullanmayan çalışanlara ek menfaatler sağlanacak.
1 Ocak 2017’de sisteme katılan ve Mart 2017’ye kadar cayma hakkını kullanmayan çalışanlar mart ayında 1.000 TL’lik ek devlet katkısından yararlanabilecekler.
Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sisteminden aylık almaya hak kazanan kişiler bu 1.000 TL’lik ek katkıyı alabilecekler. Bunun yanında, yıllık gelir sigortası yaparak sistemden aylık almaya hak kazanan kişiler, o zamana kadar hesaplarında biriken devlet katkısının yüzde 5’ini ek katkı olarak alabilecekler.
Bu sebeple, otomatik katılımlı bireysel emeklilik sözleşmeleri normal sözleşmelere göre daha avantajlı.
8- İşinden ayrılan bir kişinin sözleşmesi ne olacak?
Çalıştığı işyerinde otomatik katılımlı bireysel emeklilik sözleşmesi bulunan bir çalışan işyerinden ayrılır ve işsiz kalırsa, sözleşmeye katkı payı ödemeye devam edebilecek. Çalışanın yeni girdiği işyeri kapsamda değilse ve bu işyerinde yeni sözleşme açılmayacaksa bu durumda da çalışan arzu ederse eski sözleşmeye katkı payı ödemeye devam edebilir. Bu durumda çalışanın bireysel emeklilik şirketi ile prim ödeme konusunda görüşmesi gerekecek. İşverenin katkı payını otomatik kesmesi söz konusu olamayacağı için katkı payı ödeme yönteminin belirlenmesi gerekecek. İşyeri değiştirenler yeni işyerindeki bireysel emeklilik şirketine katkı payı ödemeyi sürdürecek.
9-Otomatik BES’ten ayrılmak isteyenler 2 ayın sonunda kayıp yaşayacak mı?
Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sözleşmesinden 2 ay içerisinde cayan bir çalışan, hiçbir kayıp olmaksızın katkı paylarını alabilecek. Diğer yandan, bu sürenin sonunda cayma hakkını kullanan bir çalışandan kesinti yapılabilecek. Yapılacak kesinti miktarı bireysel emeklilik şirketi ile işveren arasındaki sözleşmeye göre belirlenecek.
10-Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sistemi çalışana ne kazandıracak?
Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sistemi ile tasarruf oranının artırılması hedefleniyor. Bu sayede emeklilerimizin asgari bir hayat standardını koruması amaçlanıyor. Avrupalı emekliler emeklilik günlerini ülkemizin sahil şeridinde tatille geçiriyor. Hatta pek çok emekli ülkemize yerleşerek emeklilik günlerini refah içerisinde sürdürüyor.
Umarız otomatik katılımlı bireysel emeklilik sisteminin artıracağı tasarruf eğilimiyle bizim emeklilerimiz de emeklilik günlerinde insan onuruna yakışır bir yaşam sürebilecekler. Bu yüzden yeni sistemin olumlu sonuçlar doğurmasını bekliyorum.
Cem KILIÇ - MİLLİYET
