Hangi sürelerin prim borçlanması olur?
Sosyal güvenlik sistemimizde belirli koşullarda toplu prim ödenerek hizmet kazandıran durumlar var. Bu durumların varlığı halinde ilgililer hizmet kazanmak için borçlanabiliyor. Borçlanmalar, askerlik borçlanması, doğum borçlanması, avukatlık stajı borçlanması, ücretsiz izin borçlanması, grev ve lokavtta geçen sürelerin borçlanması, tutukluluk süresinin borçlanılması gibi bir çok alanda yapılıyor. Bu borçlanmaları kısaca açıklayalım.
Askerlik borçlanması
5510 sayılı Kanuna göre 4.maddenin a, b ve c bendinde yer alanlar(eski SSK’lı, Bağkurlu ve memurlar) askerlik borçlanmasını yapabileceklerdir.
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi(eski Bağkurlu) sigortalıların yapacakları borçlanma taleplerinde de tescil edilmiş olma şartı dışında herhangi bir şart aranmamaktadır. 01.10.2008 tarihinden önce 1479 ve 2926 sayılı kanunlar gereğince aktif sigortalı olmamaları nedeniyle askerlik borçlanma talepleri reddedilen sigortalı ve hak sahipleri de 01.10.2008 tarihinden sonra yeniden başvurmaları durumunda borçlanma işlemleri için aktif sigortalı olma şartı aranmayacak .
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi(eski Bağkurlu) kapsamında sigortalı sayılanlar askere alınmaları halinde sigortalılıkları devam ediyorsa bunlar borçlanamayacaklardır. Ancak sigortalılıkları devam etmeyenler borçlanabileceklerdir.
Er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen sürelerin borçlandırılması talebinde bulunacak olanlar ilgili belgeleri askerlik şubelerinden veya kuvvet komutanlıklarından temin edebilecekler.
Askerlik borçlanmasında avantajlı durum
Askerlik borçlanması işçiler(4/a’lılar) yönünden askerlikten önce sigortalılıkları olmayanların sigortalılık süresini borçlanma süresi kadar geriye götürür. Bu da borçlananların sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayılarını artırarak emeklilik yönünden avantajlı bir durum oluşturur.
Memurların aylıksız izin sürelerini borçlanmaları
Memurlar kendi personel mevzuatına göre aylıksız izinli oldukları sürelerini borçlanabilirler. Aylıksız izin kullanan memur bu sürenin borçlandırılmasını için gerekli olan belgeleri kurumlarından alırlar.
Örnek: Ali Bey A kurumunda memur olarak 12 yıldan beri çalışmaktadır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 108.maddesinde sayılan durumlardan 5 ay ücretsiz izin kullanmıştır. Ali Bey kullanmış olduğu bu ücretsiz izin süresini isterse borçlanabilecektir. İlgili belgeleri kurumundan aldıktan sonra Sosyal Güvenlik Kurumuna verecektir.
Doktora borçlanmaları
Doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık yapanlar Sigortalı olmaksızın yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim sürelerinin borçlanabilirler. Bunlar gerekli belgelerini ilgili hastane veya öğrenim kurumlarından alırlar.
Avukatlık stajı borçlanmaları
Sigortalı olmaksızın avukatlık stajı yapanlar normal staj sürelerini borçlanabilirler. Avukatlık stajında olduklarına ilişkin belgelerini ilgili baro başkanlıklarından temin ederler.
Tutuklanma borçlanmaları
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında geçen süreler hariç, sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan, bu suçtan dolayı beraat edenler tutuklulukta veya gözaltında geçen primi ödenmemiş sürelerini borçlanabilirler. Bu durumda olanlar ilgili cumhuriyet savcılığından belgelerini temin edebilirler.
Grev borçlanılması
İşçiler grev ve lokavtta geçen sürelerini borçlanabilirler. Grev ve lokavtta geçen süreyi gösteren belgeler işyerinin bağlı olduğu çalışma ve iş kurumu müdürlüğünden alınabilir.
Prim miktarı ne kadar?
Borçlanmalar prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak kaydı ile borçlanma yapacak kişi tarafından belirleniyor. Borçlanmalar günlük kazancın % 32'si üzerinden hesaplanıyor. Prime esas kazancın alt ve üst sınırı asgari ücret artışına göre değişmektedir. 01.01.2016-31.12.2016 tarihleri arasında bir doğum için 2 yıllık sürenin asgari ücret üzerinden borçlanılması durumunda toplam 12.648,96 TL prim ödenmesi gerekiyor. Tavandan borçlanılması durumunda ise 82.218,24 TL prim ödenmesi gerekiyor.
Primlerin ödenme zamanı
Borçlanılan dönemin primi borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir. Borçlandırılan süreleri sigortalılığa sayılır.
Arif TEMİR - GÜNEŞ
