Fazla çalışma karşılığı izin kullanımı
5 yıldır bir işyerinde çalışmaktayım. Fazla mesai yapıyoruz ücretini alamıyoruz (haftada 60 saat çalışıyorum). Resmi tatillerde de çalışıyoruz ücretini alamıyoruz, alacak izin olarak müsait bir zaman olursa kullanıyoruz. 50 gün alacak izin var daha kullanmak nasip olmadı. Çalışma Bakanlığı şikayet hattını aradım işyerine müfettiş istedim, bana verdikleri cevap “müfettiş yollayamayız, işyeri sahibi ile konuşun anlaşın” 5 yıldır anlaşamadık, herhalde bir 5 yıl daha geçse anlaşamayız. Esas konuma gelmek istiyorum bu ağır şartlar altında çalışmak istemiyorum deyip istifa etsem, tazminatını alabilir miyim? Serkan Deniz
Fazla çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Fazla çalışma onayı, her yılın başında yazılı olarak alınır. Bu onay iş sözleşmesi yapılırken alınabileceği gibi, sonradan da alınabiliyor. Yıl içinde yapılacak her bir fazla çalışma öncesinde ayrıca onay alınması gerekmez. Yılın başında yazılı olarak onay veren işçi, gerektiğinde fazla çalışma yapmak zorundadır. Ancak fazla çalışma için onay vermiş olsa da sağlıklarının elvermediği doktor raporu ile belgelenen işçiye fazla çalışma yaptırılamaz. Ayrıca fazla çalışma yapmamayı haklı kılacak nedenlerin varlığı halinde de işçi önceden onay vermiş olsa dahi fazla çalışma yapmaya zorlanamaz.
Fazla çalışma yapan işçi, isterse işverene yazılı olarak başvurmak koşuluyla, bu fazla çalışma karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı, altı ay içinde, iş günleri içerisinde aralıksız ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanılır.
İş Kanununda, işçinin isterse fazla çalışma karşılığı zamlı ücret yerine serbest zaman kullanabileceği belirtilmiş. Buna göre, işçinin istememesi halinde fazla çalışma karşılığında izin kullandırılmasının mümkün olmayacağını, fazla çalışma karşılığı ücreti ödenmeyen işçinin de iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceğini düşünüyorum.
Sizin sorununuz sanırım fazla çalışma ve bunun karşılığı olan serbest zamanın kullanımından kaynaklanıyor. İş Kanununa göre, işveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse; çalışma şartları uygulanmazsa, işçi iş sözleşmesini haklı nedenle bildirimsiz olarak feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanır.
İşyerinizde fazla çalışma yukarıda belirttiğim şartlara uygun olarak yaptırılmıyorsa, fazla çalışma ücreti ödenmiyorsa ya da talebiniz olmaksızın fazla çalışma karşılığı serbest zaman (izin) kullanmaya zorlanıyorsanız ve bu izin de kullandırılmıyorsa, iş sözleşmenizi haklı nedenle feshedebilirsiniz. Bu durumda kıdem tazminatınızın ödenmesi gerekir.
Hizmet birleştirmesi yapmam gerekiyor mu?
13 Haziran 1971 doğumluyum. 1 Aralık 1993 sigorta başlangıcım. Sonrasında 6 yıl MEB’de çalışıp istifa ettim. 18 yıl tekrar sigortalı olarak çalıştım. Prim gün sayısı 5505 gözüküyor (MEB hariç). Birleştirme yapmam gerekiyor mu? 12 yıl aynı kurumda çalıştım ve primlerim yüksekten ödendi. Bir yıl ara verdim, iki yıl başka, bir yıl başka bir kurumda çalıştım. Şimdi çalışmıyorum. Acaba çalışmam gerekir mi? Bir de ne zaman emekli olabilirim öğrenmek istiyorum. Figen Çalbıyık
Emeklilik için 20 yıl sigortalılık süresi, 5675 prim günü ve 50 yaş şartlarına tabisiniz.
Emekli Sandığına tabi hizmetleriniz, emekli olurken SSK prim günlerinizle birleştirilir ve emekli aylığınız birleştirilmiş hizmet süreleri üzerinden hesaplanır. Ancak emeklilik işlemlerinizin uzamaması için emekliliğinize altı ay kala hizmet birleştirmesi başvurusunda bulunmanızda yarar var.
Sigortalılık süresini ve prim günü şartını sağlamışsınız. İsteseniz çalışmadan yaşınızın dolmasını bekleyebilirsiniz. 50 yaşınızı dolduracağınız 13 Haziran 2021’de emekli olmaya hak kazanırsınız.
Askerliği borçlanırsam geriye dönük bir yıl kazanır mıyım?
4 Mart 1969 doğumluyum. 1 Nisan 1989’da sigorta girişim var. 4 Ocak 1990’da askerlik girişim var. 5200 günüm doldu. Askerliği borçlanırsam geriye dönük bir yıl kazanır mıyım? Yalçın Özhan
Askerliğinizi ilk defa sigortalı olduğunuz tarihten sonra yaptığınızdan, askerlik borçlanması sigorta başlangıcınızı geri götürmez. Dolayısıyla emeklilik yaşınızı aşağı çekmez. Ancak borçlanacağınız süre kadar prim günü kazanırsınız. 5450 prim günüyle, 51 yaşınızı dolduracağınız 4 Mart 2020’de de emekli olmaya hak kazanırsınız.
Sezgin ÖZCAN - SÖZCÜ
